تصاویر گنج‌های سه‌ هزارسالۀ لرستان؛ آثاری پیچیده از مردمانی ناشناخته

پیدا کردن گنج همیشه یکی از موضوعات جذاب و مورد توجه علاقه‌مندان به ماجراجویی و تاریخ بوده است. ایران به عنوان یک کشور باستانی با تاریخ و تمدنی چند هزار ساله، مکان‌های بسیاری دارد که احتمال وجود گنج در آن‌ها بالا است. این مقاله به بررسی مکان‌های محتمل برای یافتن گنج در ایران، روش‌های مختلف گنج‌یابی و نشانه‌های موجود می‌پردازد.

نقشه‌ای معروف به «پاپیروس تورین» که مربوط به دوران فراعنه است، به‌عنوان قدیمی‌ترین نقشه گنج شناخته می‌شود. بر اساس آمارهای منتشر شده توسط مقامات، سالانه حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ نفر به دلیل جستجوی غیرقانونی گنج در ایران بازداشت می‌شوند. این افراد اغلب به صورت غیرقانونی و بدون مجوز به مناطق باستانی وارد می‌شوند و برخی از آنها به تخریب آثار تاریخی نیز می‌پردازند. تخلفات آنها شامل حفاری‌های غیرمجاز، تخریب آثار باستانی و خرید و فروش اشیای کشف‌شده بدون مجوز قانونی است. این مقاله به بررسی مکان‌های محتمل برای یافتن گنج در ایران، روش‌های مختلف گنج‌یابی و نشانه‌های موجود پرداخته است.

یکی از آثار منحصربه‎فرد مربوط به این غار، شیردال باستانی است؛ جام شیردال مربوط به دوره هخامنشی و احتمالاً ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است. ۱-سرزمین ایران۲-دوره های نخستین۳-عیلام۴-عصر کوچ۵-برنز های لرستان۶-مادها و پارس ها۷-گنجینه اوکسوس۸-از اسکندر تا اسلام۹-کشف ایران باستان۱۰. این تنوع باعث شده تا کاوشگران نیازمند دستگاه‌های فلزیاب با قابلیت تنظیم برای شرایط مختلف باشند.

یکی از قدیمی‌ترین نقشه‌های گنج ثبت‌شده در تاریخ متعلق به مصر باستان است. نقشه‌ای معروف به "پاپیروس تورین" که مربوط به دوران فراعنه است، به‌عنوان قدیمی‌ترین نقشه گنج شناخته می‌شود. این نقشه به مکان‌های معادن طلا اشاره دارد و به نحوی یک نقشه راهنما برای دستیابی به منابع معدنی محسوب می‌شود. در واقع، این نقشه نه به گنج‌های دفن‌شده، بلکه به ذخایر طبیعی ارزشمند اشاره دارد و نشان می‌دهد که مفهوم گنج در گذشته بیشتر با منابع طبیعی مرتبط بوده تا گنجینه‌های پنهان‌شده توسط دزدان یا پادشاهان.

همچنین مناطق مرکزی ایران مانند اصفهان و فارس به دلیل غنای تاریخی و وجود بناهای باستانی، دیگر نقاط پرجاذبه برای گنج‌یابان هستند. کاوش‌هایی که بین سال‌های 1965 تا 1979 در غرب لرستان توسط دانشگاه گنت و موزه‌های سلطنتی بروکسل انجام شد، امکان یافتن تعداد زیادی مقبره جمعی پر از یافته‌ها را فراهم کرد. بر اساس این مطالعات، محققان توانستند زمان ساخت مفرغ‌های لرستان را با دقت بیشتری محاسبه کنند؛ زمانی که در حدود قرن یازدهم قبل از میلاد تعیین شده است؛ یعنی بیش از 3 هزار سال قبل.

الان همان اشیا در موزه جیرفت جمع‌آوری شده است، در واقع اطلاعات دادن و آگاهی دادن به مردم سبب شد بخش زیادی از اشیای تاریخی تحویل میراث فرهنگی داده شود. دلایل اصلی این امر شامل فرهنگ قوی جستجوی گنج در این کشور، قوانین نسبتاً آزادانه برای جستجوی اشیای باستانی در برخی ایالات و همچنین وجود مناطق مختلف مانند کشتی‌های غرق‌شده و معادن طلاست. از طرف دیگر، پیشرفت‌های تکنولوژیکی در زمینه ابزارهای جستجوی گنج و دسترسی گسترده به این تجهیزات در آمریکا باعث افزایش تعداد جستجوگران گنج شده است. در برخی موارد، گنج شامل آثار باستانی یا عتیقه‌هایی است که ارزش فرهنگی و تاریخی ویژه‌ای دارند. مفهوم گنج‌یابی، فرایندی است که در آن افراد یا گروه‌هایی به دنبال این اشیای پنهان یا مدفون می‌گردند، اغلب با هدف کسب ثروت یا کشف اسرار تاریخی. بر اساس مطالعات و کشفیات باستان‌شناسی، مناطق غربی ایران، به ویژه استان‌های لرستان، کردستان و کرمانشاه، به دلیل وجود تمدن‌های باستانی بسیار و جنگ‌های متعدد تاریخی، پتانسیل بالایی برای گنج‌یابی دارند.

مورد واقعی دیده‌ام که کسی فریب این افراد را خورده و سرار قرار رفته است. شگرد جالبی هم دارند، اگر بخواهی سکه‌ها را کارشناسی کنی عکس یک سکه اصل را ارسال می‌کنند، اما مابقی سکه‌ها تقلبی است. به همین لحاظ در این پژوهش ، برای روشن شدن گورستان ها ، ساختار گورها و اشیاء تدفینی ، در خلال نیمه اول هزاره اول ق . به ویژه در منطقه پشت کوه لرستان ، کنکاش صورت گرفته و ویژگیهای گورستان ها ، ساختار معماری گورها ، اشیاء تدفینی و سنت های به خاک سپاری مردگان روشن گردیده است . مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان از کشف اشیای عتیقه با قدمت هزارۀ اول قبل از میلاد تا قرون متأخر اسلامی در دلفان خبر داد.

گنج به مجموعه‌ای از اشیای ارزشمند و قدیمی اطلاق می‌شود که شامل طلا، نقره، جواهرات، سکه‌ها و سایر اشیای گرانبها است. اما در آن سال‌ها تعیین یک گاهشمار دقیق برای گنجینه‌های لرستان چالش برانگیز بود زیرا غارت گسترده، بسیاری از لایه‌های خاک اطراف را که باستان‌شناسان برای تعیین تاریخ یافته‌ها به آن تکیه می‌کنند، ویران کرده بود. این دستگاه‌ها با استفاده از امواج الکترومغناطیسی، اشیای فلزی دفن شده در زمین را شناسایی می‌کنند.